آشنایی با اصطلاحات شطرنج

ویکی ووکی های عزیز در پست قبل به معرفی بازی شطرنج پرداختیم و با حرکت مهره ها آشنا شدیم. در این پست میخواهیم با اصطلاحات شطرنج آشنا شویم.

قبل از آشنایی با اصطلاحات شطرنج باید بگویم که این بازی مسابقات جهانی دارد و هر ساله تعدادی از افراد در سرتاسر جهان که توانایی و مهارت بالایی را دارند شرکت میکنند و به رقابت می پردازند.

اصطلاحات شطرنج

آچمز

هنگامی که مهره ای بخاطر کیش نتواند حرکتی را انجام دهد میگوییم آچمز شده. حالا چرا نمیتوانیم مهره رو حرکت بدیم؟ چون مهره را اگر حرکت بدیم شاه مورد حمله و تهدید قرار میگیرد بنابراین حق حرکت را ندارد.

به جز این مورد، در برخی از موارد یک مهره برای دفاع از یک مهره ارزشمند و مهم دیگر نمیتواند حرکت کند چراکه در صورت حرکت کردن مهره حریف مهره ارزشمند را میگیرد.

کیش و مات

هنگامی که شاه مورد حمله و تهدید توسط یکی از مهره های حریف قرار گیرد، میگوییم شاه کیش شده است. در این صورت چند راه وجود دارد:

یک اینکه شاه به یک خانه امن برود تا مهره ای از مهره های حریف او را تهدید نکند.

دومین راه این است که توسط یکی از مهره ها از خودش دفاع کند و جلوی کیش یا همان تهدید حریف بایستد.

سومین راه این است که مهره ای که او را تهدید کرده بزند (در صورتی خود شاه میتواند مهره را بزند که مهره حریف از مهره اش دفاع نکرده باشد)

در صورتی که شاه نتواند از خودش دفاع کند و رفع کیش کند اصطلاحا میگویند شاه کیش و مات شده و بازی را باخته است.

پات

پات یا مساوی هنگامی رخ میدهد که شاه کیش نباشد، مهره های همرنگ شاه هیچگونه حرکتی را نتوانند انجام بدهند، شاه نتواند به خانه دیگری برود و نوبت حرکت با بازیکنی باشد که نتواند هیچ حرکتی را انجام دهد.

این حالت معمولا برای افرادی که تازه این بازی را یاد گرفته اند و یا در صورت عدم دقت اتفاق می افتد.

آن پسان

آن پسان حرکت خاص و ویژه ای در شطرنج هست که با پیاده اتفاق می افتد.

زمانی که پیاده حریف از جناح خودش رد شده باشد و به جناح طرف مقابل پیشروی کرده باشد و پیاده رنگ مقابل برای اولین بار دو خانه جلو بیاید به طوری که کنار پیاده حریف قرار گیرد، پیاده حریف میتواند آن مهره را از بازی خارج کند و جلوی همان پیاده برود.

قلعه رفتن شاه و رخ

از دیگر اصطلاحات شطرنج باید به قلعه رفتن شاه و رخ اشاره کرد که این حرکت جهت کمک به دفاع و سرعت بخشیدن در بازی انجام میشود. شاه و یکی از دو رخ همرنگ آن که در یک عرض قرار گرفته اند میتوانند تغییر وضعیت دهند و از دو سمت این حرکت میتواند انجام شود:

• قلعه کوچک (قلعه جناح شاه): از سمتی که بین شاه و رخ فقط فیل و اسب قرار دارد (یعنی دو خانه فاصله)، در این صورت ( شاه سفید در خانه g1 و رخ سفید در خانه f1) (شاه سیاه در خانه g8 و رخ سیاه در خانه f8) قرار میگیرد.
• قلعه بزرگ (قلعه جناح وزیر): از سمتی که وزیر قرار گرفته ( سه خانه فاصله)، در این صورت (شاه سفید در خانه c1 و رخ سفید در خانه d1) (شاه سیاه در خانه c8 و رخ سیاه در خانه d8) قرار میگیرد.

توجه داشته باشید برای قعله رفتن چند نکته مهم است:

الف) قبل از انجام قلعه شاه و رخ جا به جا نشده باشند.

ب) مهره ای بین شاه و رخ وجود نداشته باشد.

پ) یکی از خانه های بین شاه و رخ تحت نظر مهره حریف تهدید شده باشد و در خطر باشد.

ت) شاه در وضعیت کیش باشد یعنی در معرض حمله و تهدید مهره های حریف باشد نمیتوان قلعه رفت (در حقیقت در پاسخ به کیش حریف نمیتوان قلعه رفت)

دو مورد آخر موقت هست و در صورت رفع آن میتوان قلعه رفت.

چنگال

در برخی از موارد یک مهره میتواند دو یا چند مهره حریف را مورد حمله قرار دهد که به آن چنگال میگوییم. در بازی شطرنج اسب ها به چنگال معروف هستند. (به عنوان مثال اسب میتواند شاه و وزیر یا هرمهره دیگری را همزمان تهدید کند که شاه مجبور میشود برای رفع کیش حرکت کند و اسب میتواند مهره ای را که تهدید کرده است بزند)

حمله پیکانی یا سیخ کباب

در این روش با حمله ور شدن به یکی از مهره های ارزشمند حریف، مهره حریف مجبور میشود که جا به جا شود بنابراین شما میتوانید مهره ای که در پشت آن مهره قرار گرفته بزنید.

کیش دوگانه

زمانی این اتفاق می افتد که شاه توسط دو مهره از مهره های حریف به طور همزمان مورد حمله و تهدید واقع شده باشد.

مهره فعال

مهره ای که در بازی جایگاه مهمی را اشغال کرده و مفید هست.

گامبی

به دسته ای از شروع بازی ها که جهت کسب برتری در گسترش مهره ها و یا به دست آوردن فضا بیشتر پیاده ای قربانی میشود گامبی وزیر میگویند.

جالب است بدانید

در مسابقات ساعت شطرنج وجود دارد که برای نشان دادن زمان باقی مانده هر یک از بازیکنان طراحی شده و هر بازیکنی که حرکت میکند باید دکمه ساعتش را بزند تا زمان حریف فعال شود.

همچنین ثبت حرکات در بازی شطرنج در مسابقات صورت میگیرد که هر بازیکن حرکات انجام شده خود و حریفش را ثبت میکند.

نمادهای ویژه در بازی شطرنج:

o-o	قلعه کوچک (قلعه شاه و رخ سمت شاه)
o-o-o	قلعه بزرگ (قلعه شاه و رخ سمت وزیر)
X	گرفتن یا زدن مهره ها
+	کیش (در پایان حرکت می آید)
++	کیش دوگانه (در پایان حرکت می آید)

در عکس زیر نحوه چینش مهره های شطرنج را قرار دادیم.

ممنون که همراه من بودید امیدوارم از این مطلب راضی بوده باشید و تا حدودی با بازی و اصطلاحات شطرنج آشنا شده باشید.

با آرزوی سلامتی و موفقیت برای شما ویکی ووکی های عزیز *_*