سل یک بیماری مزمن، عفونی و واگیردار است و عامل باکتریایی دارد. سل به طور معمول به شش ها حمله می‌کند، اما بر قسمت‌های دیگر بدن نیز میتواند تأثیر گذار باشد. وقتی افرادی که عفونت سلی فعال دارند سرفه، عطسه، و یا بزاق خود را از طریق هوا منتقل می‌کنند. اغلب عفونت‌ها بدون علامت و پنهان هستند. اما معمولاً از هر ده عفونت نهفته یک عفونت در نهایت پیشرفت کرده و به بیماری فعال تبدیل میشود. اگر این بیماری درمان نشود، بیش از ۵۰٪ از افرادی که به آن آلوده میشوند را به کام مرگ می‌کشاند. ما در مطالب قبل از بیماری های کشنده همچون ابولا، تب کریمه کنگو و… صحبت کردیم در ادامه میخواهیم بیماری سل را مورد بررسی قرار دهیم.
سل چیست؟
سل بیماری عفونی، مزمن و واگیردار است که با ورود باکتری کوچکی به نام «باسیل سل» به داخل ریه‌ها، ایجاد میشود و نه فقط ریه‌ها، بلکه سایر اعضای بدن مانند پوست، حنجره، استخوان‌ها، روده و…. را نیز مورد هجوم قرار می‌دهد. به همین دلیل سل را به دو دسته سل ریوی و سل خارج از ریه تقسیم می‌کنند. سل خارج از ریه بسته به این که کدام عضو از بدن را درگیر کند، به نام همان عضو یا نامی مرتبط با آن شناخته میشود.
با این حال از بین این دو نوع، سل ریوی شیوع بسیار بیشتری دارد و دست‌کم ۷۵ درصد موارد ابتلا به این بیماری را در برمی‌گیرد. در سل ریه، میکروب بیماری پس از ورود به بدن شروع به تکثیر کرده و پس از مدتی در ریه‌ها ضایعاتی ایجاد می‌کند. این بیماری اغلب ریه را درگیر می کند، اما تقریبا هیچ کدام از دستگاه های بدن از شر بیماری “سل” در امان نیستند و سایر اعضای بدن هم ممکن است با این بیماری درگیر شوند.
سل چگونه منتقل میشود؟
این باکتری‌ها توسط حشرات، خون، ظروف غذا، لیوان آب یا اشیای دیگر منتقل نمی‌شوند، بلکه به وسیله‌ی استنشاق ذرات منتشر شده در اثر سرفه، عطسه و صحبت کردن با فرد مسلول انتقال می‌یابد. فرد مسلولی که به طور مرتب دارو مصرف می‌کند و نتیجه‌ی آزمایشات خلط او منفی است نمی‌تواند ناقل این بیماری باشد.
چگونه میتوان از سل پیشگیری کرد؟
اساسی‌ترین راه پیشگیری در برابر این بیماری، تزریق واکسن BC G به نوزادان است که روشی بسیار موثر بوده و میتواند تا پایان عمر فرد را از ابتلا به سل مصون نگه دارد. این واکسن سال‌هاست در برنامه واکسیناسیون کودکان ایرانی قرار دارد و باید از جانب والدین کاملا جدی گرفته شود.
چه عواملی باعث مبتلا شدن به سل می شود؟
عواملی هستند که باعث ایجاد این بیماری میشوند. عواملی همچون:
- افزایش سن
- تغدیه‌ی نامناسب
- مصرف دخانیات
- شیمی درمانی و عفونت
- شرایط زندگی نامناسب
- محیط آلوده و غیر بهداشتی
- سرفه
- خستگی زودرس
- تب خفیف
- عرق شبانه
- درد در ناحیه‌ی ستون فقرات و کمر
- لاغری و کاهش تدریجی وزن ( که کاهش وزن میتواند دلایل بیماری های دیگری هم باشد که میتوانید مطلب مربوط را مطالعه فرمایید)
- تنگی نفس
- گرفتگی صدا
چگونه سل را درمان کنیم؟
رژیم غذایی برای درمان سل مهمترین عواملی است که باید تنظیم شود. رژیم غذایی در مرحله‌ی حاد بیماری (وقتی تب بالاست) باید حاوی مقادیر زیادی مایعات و در دو تا سه روز ابتدایی تب باشد. حجم مایعات باید به اندازه‌ای باشد که مقدار آب از دست رفته در تعریق و حجم کافی ادرار برای دفع مواد زاید را تامین کند. مصرف شیر، آب میوه، انواع سوپ و آب برای این منظور مناسب است. کربوهیدرات کافی باید به شکل گلوکز، ساکاروز و نشاسته در غذاهای روزانه گنجانده شود. بیشتر غذاهای بیمار باید ترکیبی از غلات و حبوبات همراه با پروتیین حیوانی باشد. فرنی انتخاب مناسبی است.
در مرحله‌ی تب مزمن و با پیشرفت بیماری سل، بیماران دچار کاهش اشتها، درد قفسه‌ی سینه، خستگی، عرق شبانه و سرفه میشوند. رژیم غذایی در این دوره باید سرشار از انرژی و پروتیین باشد. پروتیین مصرفی مثل شیر و تخم‌مرغ باید به آسانی هضم شود. دریافت متعادل شیر، میوه‌ها، آب میوه و یک تا دو عدد تخم‌مرغ در روز میتواند تامین کننده‌ی افزایش نیاز بدن باشد.
به محض کاهش تب، غذای نرم به بیمار داده میشود که با توجه به نیاز و تحمل بیمار، میتواند بافتی نرم یا طبیعی داشته باشد. کلسیم برای بهبود زخم‌های سل ضروری است. مصرف حداقل یک لیتر شیر در روز و انواع سبزی‌های محتوی کلسیم مانند چغندر، شلغم و بروکلی توصیه میشود.
توصیه های مهم در درمان سل
- دست‌های خود را مرتب با آب و صابون بشویید.
- رژیم غذایی‌تان باید کالری، پروتیین و ویتامین کافی داشته باشد.
- هنگام نظافت منزل یا عبور از محل‌های پر گرد و خاک از ماسک استفاده کنید.
- اتاق بیمار باید رو به پنجره و آفتاب‌گیر باشد.
- ملحفه و لباس‌های بیمار باید روزانه در معرض نور خورشید قرار بگیرند.
- هوای اتاق بیمار باید به طور مداوم تهویه شود.
- بیمار باید استراحت کافی داشته باشد.
- غذای بیمار باید آسان هضم،تا حد امکان اشتهاآور و مطابق میل بیمار باشد تا او به غذا خوردن تشویق شود.
- هرگز بیمار را به غذا خوردن مجبور نکنید.
- بیمار باید مایعات و نمک کافی دریافت کند.
- رژیم غذایی بیمار باید مخلوط مواد غذایی نرم و کم فیبر باشد. با بهبود شرایط بیمار، مصرف غذای بیشتری توصیه میشود.
به امید فردایی روشن
منابع: ویکی پدیا
من می توانم…
روزهای زیبا در راه است…شرایط نمی تواند من را متوقف کند…
به امید فردایی روشن 🙂