به نظر می رسد معرفی گیاه زعفران برای ایرانیان کار بسیار ساده ای باشد زیرا تمام ایرانیان زعفران را به خوبی میشناسند و از آن علاوه بر اینکه در خوش رنگ کردن غذاها و شربت های مختلف بهره می گیرند از خواص درمانی این گیاه با ارزش نیز استفاده می کنند.
اما در این مطلب می خواهیم شما را با تاریخچه ی زعفران آشنا کنیم و به معرفی این گیاه سودمند بپردازیم.
اگر علاقه مند به دانستن این مطالب هستید با ما همراه باشید.
مختصری درباره گیاه زعفران و تاریخچه آن
می گویند این ایرانیان بوده اند که ابتدا زعفران را کشت کردند و بعد برای معرفی زعفران آن را به همه نقاط جهان توسط جهانگردان، تجار و بازرگانان فرستادند.
از جمله به کشورهایی چون یونان، روم، چین، و حتی اعراب و طریقه شیوه ی کشت و خواص این گیاه با ارزش را نیز به آنان معرفی کرده اند.
در سده های اول تا چهارم هجری زعفران به امت های اسلامی پیرامون دریای مدیترانه شناخته شد و گفته می شود نخستین زمین های زعفرانی به وسیله ایرانیان تبعید شده در نواحی شام کشت شد.
مستندات تاریخی نشان می دهد که ایرانیان از زمان های کهن به زر و زعفران علاقه زیادی داشته اند. و چون این گیاه از اول گران قیمت و با ارزش بوده است، بیشتر برای استقبال از بزرگان و در مجالس و جشن ها و اعیاد بزرگ از آن استفاده می شده و زعفران را به همراه مشک و عنبر و عود دود می کردند.
و از آن به عنوان خوش بو کننده استفاده می کردند.
برای معرفی زعفران در دوره هخامنشیان باید گفت که در تزیین و معطر کردن گردهای نان و در پخت نان از این گیاه استفاده می شده است و آن را علاوه در پخت نان در بیشتر غذاهایشان نیزمصرف می کردند.
در تاریخ ذکر شده است که داریوش پادشاه ایران به بدن خود روغنی معطر میمالید که مخلوطی بود از روغن آفتاب گردان، زعفران و شراب خرما.
در دوره ساسانیان، کاشت زعفران در قم نیز رایج شد و مرغوبیت محصول آن شهرت پیدا کرد.
در همین زمان بود که از زعفران به عنوان مرکب برای تحریر استفاده کردند و تا قرن ها بعد هم برای ترکیب مرکب های مرغوب از آن بهره می بردند.
و سلاطین و امرا برای نوشتن اوامر و فرمان های خود از زعفران استفاده می کردند.
شناخت و معرفی گیاه زعفران
زعفران با نام علمی crocus sativus گیاهی پیازدار است که از طریق پیاز آن، این گیاه پر ارزش را کشت می کنند.
ساقه ی زیرزمینی زعفران از دو پیاز تشکیل می شود. این پیاز سخت و مدور و پوشیده از غشاهای نازک قهوه ای رنگ است.
گیاه زعفران ارتفاعی بین 10 – 30 سانتی متر دارد که از وسط پیاز قهوه ای رنگ این گیاه تعدادی برگ باریک و بلند رشد می کند.
از وسط برگ های آن ساقه گل داری خارج می شود که 1 – 3 گل بسیار زیبا به رنگ های ارغوانی و یا بنفش از آن خارج گشته و به 3 گل برگ و کاسبرگ منتهی می شود.
این گل ها دارای 3 پرچم و خیلی به ندرت 4 پرچم و یک مادگی است.
مادگی آن نیز منتهی به کلاله 3 شاخه ای می شود که معمولا به رنگ نارنجی یا قرمز است.
اما برای معرفی گیاه زعفران باید گفت قسمتی که ما آن را زعفران می نامیم در واقع همان کلاله 3 شاخه است که بسیار خوش رنگ، معطر و کمی هم تلخ است.
زعفران مرغوب همان قسمت کلاله گل یعنی قسمت انتهای خامه است که به اسم زعفران معروف است.
میله خامه یا همان قسمت پایینی پرچم که زعفران درجه 2 را تشکیل می دهد.
گیاه زعفران با نام طلای زرد و یا طلای سرخ هم نامیده می شود و چون در خاک کویر معمولا به عمل می آید به طلای سرخ یا طلای کویر هم مشهور است.
برداشت گیاه زعفران بسیار سخت است و معمولا در صبح خیلی زود انجام می شود.
باید گل ها را یکی یکی از شاخه جدا کنند و معمولا تا آفتاب کاملا درنیامده و هوا رو به گرمی نرفته است برداشت آن را به اتمام می رساند.
از هر 150 گل گیاه زعفران یک گرم و تقریبا از حدود 147 هزار گل تازه یک کیلوگرم زعفران خشک حاصل می شود.
یا به عبارتی می توان گفت ازهر 100 – 200 هزار گیاه زعفران (گل زعفران) حدود 5 کیلوگرم گل زعفران به دست می آید که زعفران تر است و بعد از خشک شدن به یک کیلوگرم خواهد رسید.
پاک کردن گل زعفران اگر با دست و به روش سنتی انجام شود کار بسیار دشوار، طولانی و زمان بری است زیرا باید از وسط هر گل قسمت کلاله را که همان زعفران است از داخل گل خارج کنند و بعد آن را در مجاورت هوا خشک کنند.
اما بعضی کارخانه های مخصوص پاک کردن زعفران در سال های اخیر راه اندازی شده است که این کار را بسیار آسان کرده است.
به هرحال گیاه زعفران این محصول ارزشمند و مرغوب کشورمان که خواص درمانی و دارویی بیشمار هم دارد، به خارج از کشور نیز صادر می شود.
دانشجوی رشته مهندسی کامپیوتر
علاقه مند به آشپزی، شطرنج، موسیقی و کلی چیزای دیگه که سعی میکنم دربارشون باهم بیشتر یاد بگیریم.